Kortyzol i DHEAS (dehydroepiandrosteron siarczan) są kluczowymi hormonami produkowanymi przez nadnercza. Ich poziomy odgrywają ogromną rolę w regulacji stresu, metabolizmu, funkcji odpornościowej i równowagi hormonalnej. Chroniczny stres może prowadzić do wyczerpania nadnerczy, co skutkuje obniżonym poziomem tych hormonów. W tym artykule przyjrzymy się, jak stres wpływa na ich produkcję oraz jakie kroki można podjąć, aby wspierać zdrowie nadnerczy.
Co to jest kortyzol i DHEAS?
Kortyzol jest nazywany "hormonem stresu" i odpowiada za przygotowanie organizmu do reakcji na zagrożenie (tzw. "walcz lub uciekaj"). Reguluje także poziom glukozy we krwi, ciśnienie krwi i rytm dobowy.
DHEAS to prekursor hormonów płciowych, takich jak estrogen i testosteron, a także wspiera układ odpornościowy i funkcjonowanie mózgu.
Jak chroniczny stres wpływa na poziom kortyzolu i DHEAS?
Przewlekły stres powoduje, że nadnercza są zmuszone do nieustannej produkcji kortyzolu. Z czasem dochodzi do ich wyczerpania, co skutkuje:
Niskim poziomem kortyzolu – co może prowadzić do zmęczenia, osłabienia odporności i zaburzeń nastroju.
Zmniejszeniem poziomu DHEAS – co wpływa na równowagę hormonalną, obniża libido i zwiększa podatność na infekcje.
Objawy niskiego poziomu kortyzolu i DHEAS
Niedobór tych hormonów może objawiać się różnorodnie, w tym:
Chronicznym zmęczeniem, które nie ustępuje po odpoczynku.
Spadkiem odporności, częstymi infekcjami.
Problemy z koncentracją i pamięcią.
Wahania nastroju, depresja lub niepokój.
Obniżeniem libido i zaburzeniami miesiączkowania.
Jak wspierać zdrowie nadnerczy?
1. Odpowiednia dieta
Zdrowa dieta jest kluczowa w regeneracji nadnerczy. Zadbaj o:
Białko wysokiej jakości (np. ryby, drób, jajka).
Tłuszcze zdrowe, jak awokado, oliwa z oliwek czy orzechy.
Węglowodany złożone, które stabilizują poziom cukru we krwi (np. pełnoziarniste produkty, warzywa).
Suplementację witamin z grupy B, witaminy C i magnezu, które wspierają funkcjonowanie nadnerczy.
2. Zarządzanie stresem
Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy oddychanie przeponowe, pomagają obniżyć poziom kortyzolu.
Regularny sen, najlepiej 7-9 godzin na dobę, wspiera regenerację organizmu.
Unikanie nadmiaru kofeiny i alkoholu.
3. Adaptogeny i suplementy
Adaptogeny to naturalne substancje wspomagające odporność organizmu na stres. Najbardziej polecane to:
Ashwagandha – reguluje poziom kortyzolu.
Żeń-szeń – zwiększa energię i wspiera koncentrację.
Różeniec górski – pomaga w walce z chronicznym zmęczeniem.
4. Aktywność fizyczna
Umiarkowana aktywność fizyczna, np. spacery, pilates lub pływanie, wspiera regenerację nadnerczy. Unikaj jednak intensywnych treningów, które mogą dodatkowo obciążyć organizm.
5. Wsparcie psychologiczne
Jeśli chroniczny stres wpływa negatywnie na Twoje życie, warto skorzystać z pomocy terapeuty lub coacha. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) może pomóc w radzeniu sobie z trudnymi emocjami.
Kiedy warto wykonać badania?
Jeśli zauważasz u siebie powyższe objawy, skonsultuj się z lekarzem i rozważ badania poziomu:
Kortyzolu w surowicy lub ślinie.
DHEAS jako wskaźnika równowagi hormonalnej.
Podsumowanie
Niski poziom kortyzolu i DHEAS to sygnał, że Twoje nadnercza potrzebują wsparcia. Chroniczny stres ma destrukcyjny wpływ na zdrowie, ale odpowiednie działania – dieta, zarządzanie stresem, adaptogeny i aktywność fizyczna – mogą pomóc w regeneracji. Zadbaj o swoje nadnercza, aby cieszyć się lepszym zdrowiem i samopoczuciem.
FAQs
Jakie są najczęstsze przyczyny niskiego poziomu kortyzolu?
Przewlekły stres, infekcje, niewydolność nadnerczy, choroba Addisona.Czy adaptogeny są bezpieczne?
Tak, ale przed ich stosowaniem skonsultuj się z lekarzem, zwłaszcza jeśli bierzesz leki.Jak długo trwa regeneracja nadnerczy?
Zależy od stopnia wyczerpania, ale zmiany w stylu życia mogą przynieść poprawę w ciągu kilku tygodni.Czy można poprawić poziom kortyzolu naturalnie?
Tak, poprzez dietę, redukcję stresu i zdrowy sen.Czy niskie poziomy DHEAS zawsze wymagają leczenia?
Niekoniecznie – wiele zależy od objawów i przyczyn. Lekarz pomoże ustalić odpowiedni plan działania.